-Mübadelenin 100. Yılı ve Pendik

Pendik Belediyesi desteği ile Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Neval Konuk Halaçoğlu; Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi’nin 100. yılı münasebetiyle bir program hazırladı. Pendik Atatürk Kültür Merkezi’nde gerçekleşen programa: Pendik Kaymakam Dr. Hülya Kaya, Pendik Rumeli ve Yanyalılar Dernek mensupları, Pendik Bosna sancak dernek mensupları,2. kuşak mübadiller ve Pendikliler katıldı

Program cumhuriyetimizin kurucusu Atatürk, mübadeleyi sevk ve idare edenler, mübadelenin isimsiz kahramanları ve göç yollarında hayatını kaybedenler adına yapılan saygı duruşu ile başladı. İstiklal Marşımızın okunmasını Prof. Dr. Kemal Arı’nın konuşması izledi.

Dr. Neval Konuk Halaçoğlu ile belgeseli ile zirve yapan programda duygusal anlar yaşandı. Dr. Konuk’un duyguları salonu gözyaşına boğdu.

 Balkan savaşları ve l. Dünya savaşında yenilen Osmanlı İmparatorluğu’nun geri çekilmesiyle binlerce Türk Balkanlar’dan anavatana göç ederken, İzmir ve Ege kıyılına asker çıkaran Yunan’ın Türk kuvvetlerine yenilmesi ile Türkiye’de kalan Yunanlılar da Yunanistan’a göç etmek istedi.

Bu göçü bir anlaşma ile daha kolay, daha kısa sürede ve daha insani yapmak isteyen Türk ve Yunan hükümeti Mübadele anlaşmasını imzaladı. Anlaşma gereği Türkler Anadolu’ya, Yunanlılar Yunanistan’a göç etti.

Dr. Nevval Konuk Halaçoğlu tarafından hazırlanan belgesel işte bu göçü anlattı. 600 yıldır Avrupa’da yaşayan Türkler, Avrupa’yı kendilerine yurt tutmuş. Orada köy ve kasabalar kurup büyük bir medeniyet inşa etmişlerdi. Hanları, hamamları cami ve dergâhları, köprü ve su kemerlerini bir gecede terk etmek hiç de kolay değildi. Kimi komşularından kimi babasının mezarından, kimi diktiği ağaçlardan ayrılmak istemiyordu.

Fotoğraf ve filmlerden derlenen kareler, mübadelenin tanıkları ve 2. kuşak mübadillerle yapılan söyleşilerle zenginleştirilen belgeselde: Vatanlarından ayrılmanın ıstırabı, varlıklarını kaybetmenin acısı ve yollarda çektikleri çile anlatıldı.

Halk at arabası ve kağnılarla aracı olmayanlar yürüyerek sahil kasabalarına akın etti. Sahil kasabalarında çadırlarda kalan binlerce Türk, aylaca gemileri bekledi. Kömür gemisinden yolcu gemisine dönüşen Sulh gemisinde binenler, on bir günlük yolculukta su ve yiyecek sorunu yaşadılar. Türk kıyılarına vardıklarında ana vatana kavuşmanın heyecanı ile topağı öpen Türkler bir birlerine sarılarak göğüslerinden çıkardıkları al bayrağı sallayıp, ezan sesini dinlediler.  

Tuzla’da karaya çıkan Yanya ve Dramalılar; sağlık muayenesine tabi tutuldular. Hastalar karantinaya alındı. Sağlıklı mübadiller Pendik’te Yunanlılardan boşalan evlere yerleştirildi.

Bu yerleşimde geldikleri yerlerde ellerine verilen belgedeki miktar kadar kendilerine ev ve toprak verilen Türklerden balıkçılar sahile, esnaf ve zanaat sahipleri çarşıya, sebze ve meyve bahçesi olanlar dere kıyılarına hayvanları olanlar tren yolunun üstüne yerleştirildi.

Pendik Kaymakamı Dr. Hülya Kaya’nın konuşması ve programa katkı sunanlara birer kitap takdimi ile devam eden program fotoğraf sergisinin gezilmesi ile sona erdi.

Mustafa Telli

#Pendik #mübadele #nevvalkonuk #envertuksal #Dr.HülyaKaya #Mustafatelli