PENDİK HAMAMI
Özel bir düzenle ısıtılan, içinde göbek taşı, kese ve sıcak su bulunan yıkanma yerine hamam denir. Pendik’te açılan ilk hamam; Doğu Mahallesi Dere boyunda 1963 yılında Sivaslı Alaaddin Balcı’nın açtığı hamamdır.
( LÜTFEN YAZIYI KOPYALAYARAK EMEK HIRSIZLIĞI YAPMAYIN. YAZIYI BEĞENDİYSENİZ, PAYLAŞ BUTONUNA TIKLAYIN. EMEĞE SAYGI GÖSTERİN, TARAFIMDAN YAPILACAK OLASI DEĞİŞİKLİKLERE İMKAN VERİN)
Pendik Çarşıda; İstasyondan denize doğru yürüyünüz, parktan sonra sola dönüp, Stadyum Sokak boyunca Kaynarca istikametine yürüyünüz, dereyi geçtikten sonra sağda gördüğünüz ilk ve tek iki katlı bina Pendik Hamamıdır.
İki katlı yapının bir tarafı düz, bir tarafı kubbelidir. Düz tarafı tonozla örtülen hamamın; kubbeli tarafı ters dönmüş şişe gibi duran aydınlatma camları ile doludur. Duvar boyunca istiflenmiş meşe odunları Pendikliye “Ben buradayım. Burada bir hamam var.” der.
Yıkanma ve sosyalleşme yeri olan hamam : Cilt, Kas, Kan Dolaşımı ve Solunum Sistemi için çok faydalıdır. Hamama girip yıkandığınızda: Deri üzerindeki kir ve ölü deri atılır, cilt tazelenir, kaslar gevşer, kan damarları genişleyip daralarak kan yolunu temizler, vücutta biriken stres dışarı atılır.
Evimizdeki banyonun büyük bir versiyonu olan hamam özel bir yapıdır. Soyunmalık, ılıklık, sıcaklık, göbek taşı, kurna, tıraşlık, dinlenme yeri, ayakkabılık, tuvalet, çay ocağı ve berber bulunduğu hamam tepeden tırnağa mermer, temiz ve bakımlıdır. Her gece yıkanır, ayda bir ilaçlanır.
Soyunma bölümleri: Hamama girenlerin kılık kıyafetlerini çıkarıp giydiği, peştamala sarıldığı, eşyalarını yerleştirdiği, kurulandığı, uzanıp yatarak dinlendiği ve çay içtiği yerdir. Yıkanma bölümleri: Hamamın merkezinde bulunan; Kurna başı, Halvet ve Göbek taşıdır. Kurna: Musluklarından sıcak ve soğuk su akan çeşme, Halvet: İnsanların yalnız ve tek başlarına yıkandıkları kısmen kapalı özel bölümler,
Göbek taşı: Hamamın merkezinde zeminden yarım metre kadar yüksekte keselenmek için oluşturulmuş hamamın en sıcak yeri, Külhan: Hamamın içinin ve suyunun sürekli sıcak olmasını sağlayan devasa odun ocağının sorumlusudur.
Biz Türklerin hamam kültürü asırlar öncesine dayanır. Türkmenistan’dan Avrupa’ya uzanan Türk Coğrafyasında tarihin derinliklerinden günümüze gelen yüzlerce hamam vardır.
Bu günkü anlamda açılan ilk hamam 1584 yılında 12. Osmanlı Padişahı 3. Murat’ın Annesi Nurbanu Sultan’ın açtırdığı Çemberlitaş hamamıdır. Bölgemizde açılan ilk açılan hamam Kartal Çarşı’daki Tarihi Kartal Hamamı, Pendik’te açılan ilk hamam Sivaslı Alaaddin Balcının 1963 yılında açtığı Pendik Hamamı’dır.
Hamamın sahibi: Alaaddin Balcı, Keseciler: Rıza Telli, Hüseyin Turna, Turan Er, Hüseyin Er, Odacılar: Hasan Telli, Mehmet Er, İsmail Genç, Kemal Çelik, Kasiyer: Çetin Çelik, Külhancı: Şükrü Çakır, Ayakkabıcı: Mustafa Turna’dır
Pendik Çarşıda Doğu Mahallesi Lokman Hekim Caddesi’ne geldiniz. Karşınızda Civil mağazası ve MHP ilçe merkezi, solunuzda Uzunlar kebap var. Civilin olduğu yerde bir zamanlar: İki katlı kubbeli, kubbe üzerinde aydınlatma camları, duvar boyunca istiflenmiş meşe odunları bulunan Pendik Hamamı vardı.
Hamamının kapı zile bastınız: Devasa kapıyı açan Ayakkabıcı Mustafa Turna’nın: “Hoş geldiniz.” Sözü ile dış kapıdan içeri girdiğiniz, karşınıza büyük bir salon var. Yerler, duvarlar boydan boya ve tepeden tırnağa mermer ve tertemiz. Sağda ayakkabılık ve merdiven, karşıda soyunma odalarının bulunduğu koridor, solda salon, salon boyunca uzan oturma alanları, bu alanların üstünde onlarca dolap…
Ayakkabıcı Mustafa Turna size bir takunya ve numara uzatıp, ayakkabılarınızı alıyor. Takunyaları giydiğinizde iki seçenek var. Ya karşıya soyunma odasına gideceksiniz ya da merdivenlerden yukarıya çıkıp, kabinlerden birine gireceksiniz.
Birinci kat 10 lira, ikinci kat 30 lira. Birinci katta ortak kabinlerden birinde soyunup giyiniyor, salonda diğer müşterilerle birlikte oturuyorsunuz. İkinci katta özel bir oda, oda içinde bir yatak, kişiye özel havlu ve bir peştamal var.
Hamam için yapılmış takunyayı giydiniz, peştamalı belinize sardınız, yedek peştamalı ve havluyu omzunuza attınız, elinizde sabun ve şampuan takunyanın çıkardığı “tak, tak“ sesleri ile hamamın yıkanma bölümüne giriyorsunuz.
İster kurna başı, ister göbek taşı, ister halvet odası tercih sizin. Hamama girip, göbek taşına yatmamak, göbek taşına yatıp da kese olmamak olur mu? Olmaz tabi. Tepeden tırnağa keselemek kesecilerin işi. Kesecinin bir elinde sabun, diğer elinde içinde sünger, kese ve hamam tası olan plastik bir kova. Keseci üzerinize bir iki sıcak su döküp, deriyi ıslattıktan sonra: Başlıyor süngerle kiri ve deriyi yumuşatmaya. Kese ve masajdan sonra sıra durulamaya geliyor. Kimi kese 10 dakika, kimi kese 30 dakika siz yeter diyene kadar.
Yıkanma işi bittikten sonra, yeni peştamala sarılıp, havluyu omzunuza atarak odanıza çıktınız. Odada Odacı Hüseyin, sizi bekliyor. Hüseyin, saçınızı kurutacak, havlunuzu değiştirip, çay getirecek.
Yıkandınız, kurulandınız, dinlendiniz, çayınızı içip, giyindiniz. Hamamdan çıkıyorsunuz, önce odacıya, sonra keseci ve ayakkabıcıya bahşiş verip, kasaya giriş ücretini ödüyorsunuz.
Türk tarihinde hamam kültürü çok eskiye dayanır. Her evde, her yerleşim yerinde her cami, han ve kervansarayda mutlaka bir hamam bulunurdu. Temizliğin imandan geldiğine inanan Türkler için yıkanmak maddi ve manevi kirden arınmak, temizlenmek, rahatlatmak, enerji alıp, yeniden dirilmek demektir.
Cuma namazı için Perşembe akşamları, dini ve milli bayramlar için arife günü, sünnet, nişan nikah için bir gün önce yapılan hamam günleri, kadın ve erkeklerin kendi aralarında yaptıkları yemekli, sazlı ve sözlü hamam eğlenceleri Müslüman Türk'ün hamam geleneklerindendir.
Pendik’i hamala tanıştıran Sivas Koyunhisarlı’nın Bahçeköy’ünden Alaaddin Balcı’ya, Hamamda çalışan Sivas ve Tokatlı tüm hamam personeline teşekkür ediyorum. İyi ki vardınız. Pendik’e hamamı getirdiniz, bize Türk Hamam örf ve adetini öğrettiniz. Pendik istasyon Hamamını açtınız.
Aramızdan ayrılanlara Allah’tan rahmet, hayatta olanlara sağlıklı uzun ömürler diliyor, yazımdaki yanlış, eksik ve hatalar için özür diliyorum.
Mekânınız cennet olsun.
Eğitimci Yazar Gazeteci
Mustafa Telli
#mustafatelli #hamam #pendikhamamı #alaaddinbalcı